Jestem Polakiem więc mam obowiązki polskie. Są one tym silniejsze, im wyższy reprezentuje typ człowieka – ta sentencja Romana Dmowskiego przeszła do historii naszego narodu. Dmowskiego uważa się bowiem za ojca polskiego nacjonalizmu, był on jednak także twórcą realizmu politycznego, czyli wyrachowanego działania, tak aby osiągać skutecznie cele postawione przed narodem.

Po upadku powstań listopadowego i styczniowego, które zwiększyły represje Rosjan wobec Polaków, a w jego opinii zaszkodziły dość mocno sprawie polskiej na zachodzie Europy, dość krytycznie odnosił się do wszelkich ruchów rewolucyjno-niepodległościowych.

Koncepcja odzyskania przez Polskę niepodległości Romana Dmowskiego zakładała  w pierwszej wersji zjednoczenie wszystkich ziem polskich pod władzą cara rosyjskiego i zbudowanie silnej autonomii, która w przyszłości dzięki dużej świadomości narodowej Polaków stała się niepodległym państwem. Z tego powodu wraz ze współpracownikami prowadził politykę unarodowienia chłopów.

W poglądach Dmowskiego to Niemcy byli głównym wrogiem Polaków, w jego opinii bez odzyskania Wielkopolski, Śląska, Kujaw i Pomorza Polska nie będzie liczącym się państwem. Z tego powodu był głównym orędownikiem odebrania Niemcom tych ziem na konferencji pokojowej w Wersalu, gdzie obok Ignacego Jana Paderewskiego był polskim delegatem. Z tego powodu Dmowski cieszy się szczególną czcią w Wielkopolsce. Dmowski z kolei często pozytywnie wypowiadał się o rejencji poznańskiej (w jej skład wchodziła także Bydgoszcz), gdzie mimo zaboru niemieckiego Polacy stanowili silną i zorganizowaną gospodarczo grupę społeczną, a przede wszystkim świadomą swojej tożsamości narodowej.

Dzisiaj nacjonalizm kojarzony jest często negatywnie – mówił w czasie czwartkowej mszy sprawowanej w tradycyjnym rycie rzymskim, przy Placu Piastowskich w Bydgoszczy ks. Roman Kneblewski – Z łacińskiego oznacza to umiłowanie narodu. Polski nacjonalizm był zawsze czysty od ksenofobicznych zachowań – podkreślał duchowny.

Polacy ratowali życie przedstawicielom innych nacji – zaznaczał ks. Kneblewski.

Roman Dmowski był autorem wielu książek. Słynnych ,,Myśli Nowoczesnego Polaka”, a także ,,Niemcy, Rosja i sprawa Polska”, która w okresie, gdy nasz kraj był pod zaborami wyjaśniła wielu politykom sytuacje polityczną w europie wschodniej i środkowej. Wartą odnotowania publikacją jest także książka ,,Polityka Polska i odbudowa państwa”, przestawiająca kulisy działań Dmowskiego w drodze do niepodległości Polski. Tą pozycją powinni się zainteresować przede wszystkim ci, którzy biorą udział w życiu politycznym.

Dość często krytykowana w niej jest postawa dalekiego od realizmu romantyzmu. Roman Dmowski daje do zrozumienia tym samym, że w polityce ważniejsza od uczuć powinna być zimna kalkulacja.