- Dzień 1 września 1939 roku stał się końcem epoki, a zarazem początkiem próby ponad siły – mówił prezydent Inowrocławia Ryszard Brejza – Dwa wielkie państwa liczące razem ponad 270 mln ludności skonfrontowały swą przemoc z 30-to prawie milionową Rzeczpospolitą.

Prezydent Inowrocławia zrelacjonował życie w pierwszych dniach września - Inowrocław 1 września 1939 roku: Spikerzy radiowi co kilka minut powtarzali komunikat o rozpoczęciu działań wojennych. Szkoły tego dnia nie rozpoczęły nauki. 3 września 1939 roku: Jak w każdą niedzielę mieszkańcy Inowrocławia udawali się do kościołów na nabożeństwo. Tego dnia pomiędzy godziną 8 a 9 w audycji radiowej nastąpiła przerwa. Na ulicach słychać było wezwanie do alarmu lotniczego ,,Uwaga, uwaga, ogłaszam alarm lotniczy dla miasta Inowrocławia. Eskadra nieprzyjacielskich samolotów z kierunku Gniezna zbliża się do Inowrocławia”. Zawyły syreny elektrowni, parowozowni inowrocławskiej, koszar, warzelni soli, fabryk i maszyn rolniczych. Domy, ulice momentalnie pustoszały. Samoloty nisko przelatywały nad Solankami i dworce zrzucając bomby. Na samej szosie bydgoskiej zabitych zostało 50 uciekinierów. W samym mieście śmierć poniosło 11 obywateli naszego miasta.

Do Inowrocławia Niemcy wkroczyli po kilku dniach - 8 września – Najstraszniejszy dla miasta dzień, w dziejach inowrocławskiej II Rzeczypospolitej. Godzina 9 spotkanie z nieprzyjacielem na moście bydgoskim, tam był pierwszy punkt oporu przed wrogiem, następnie pobliże pomnika Jana Kasprowicza pod dworcem PKS, kolejne starcia pod budynkiem magistratu – dzisiejszy Urząd Gminy przy ulicy Królowej Jadwigi. (…) W godzinach wieczornych miasto zostało zdobyte. W walkach zginęło 31 osób cywilnych, w odniesieniu do 11 nie udało się ustalić personaliów. Był to wstęp do długich i okrutnych okupacyjnych nocy.

W dalszej części obchodów odczytano apel poległych, wojsko oddało salwę honorową i złożono symboliczne wiązanki kwiatów.

Wcześniej w kościele garnizonowym pw. św. Barbary i św. Maurycego odprawiono Mszę Świętą w intencji Ojczyzny, ofiar II wojny światowej i Miasta Inowrocławia.