– Szachy to dziwna materia. Niektórzy kojarzą je ze sportem, inni z grą strategiczną, jeszcze inni z wyrafinowaną rozrywką. Tymczasem Instytut De Republica postanowił przyjrzeć się szachom pod innym kątem, a mianowicie historycznym i kulturowym. Pozwolę sobie postawić tezę, że o szachach, ich obecności w polskiej oraz światowej kulturze, sztuce i literaturze moglibyśmy wiedzieć znacznie więcej – chociażby to, że Karol Wielki, Napoleon Bonaparte, książę Conti czy Jean Jacques Rousseau byli zapalonymi szachistami – mówił Dyrektor Instytutu De Republica, dr hab. Bogumił Szmulik, prof. ucz.

Dr hab. Dariusz Karczewski, prof. ucz. zaprezentował wykład pod tytułem Królewska gra. Historia szachów – między prawdą a legendą. Wspomniał w nim między innymi o tym, że: – w szachy grywali władcy, duchowi i rycerze. Ale jakże wówczas cienka była granica między rozrywką a hazardem. Powszechną była również gra w kości. Obie te gry zostały bardzo szybko potępione. Na ziemiach polskich, już w statucie wiślickim Kazimierza Wielkiego, całkowicie tych gier nie zakazano. Statuty mówiły, że poddani mogli grać w kości tylko, gdy stawką była gotówka. Zakazano grać na kredyt i na nieruchomości. Inny artykuł statutu Kazimierza Wielkiego mówił, że ojcowie nie odpowiadają za długi kościane i szachowe swoich dzieci, o ile rodzic nie wydzieli im wcześniej części majątku.

Prof. dr hab. Tadeusz Wolsza przedstawił referat zatytułowany Miłośnicy, prorektorzy i mecenasi gry szachowej w II Rzeczypospolitej, w którym skupił się na szachach na ziemiach polskich i związanych z nimi historiami z XIX wieku: – Na ziemiach polskich, już w pierwszej połowie XIX stulecia daje się zauważyć duże zainteresowanie grą szachową w wymiarze rywalizacji sportowej. Warto zauważyć, że w 1829 roku pojawił się pomysł rozegrania meczu korespondencyjnego pomiędzy Warszawą a Krakowem. Partie miały być drukowane na łamach dwóch czasopism, był to „Kurier Warszawski” i „Goniec Krakowski”. Już się dogadano, ustalono wysokość nagrody, ale sprawa ostatecznie nie doszła do skutku. Kraków miał reprezentować najlepszy tamtejszy gracz – profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego – Jerzy Samuel Bandtkie, Warszawę – głównie Aleksander Hoffman.

Na regionalny aspekt historii szachów zwrócił uwagę dr Piotr Szybowicz w wystąpieniu zatytułowanym Historia szachów na Pomorzu i Kujawach w latach 1920–2021: – Wrazz odzyskaniem niepodległości w listopadzie 1918 roku i włączeniem do Rzeczypospolitej Pomorza w styczniu 1920 roku możliwe stało się powołanie struktur zrzeszających polskich miłośników gry w szachy. Polski Związek Szachowy powstał w roku 1926 a Pomorski Okręgowy Związek Szachowy powstał 3 października 1937 roku w Toruniu. Pierwszy polski klub w historii Pomorza i Kujaw został założony w Bydgoszczy w 1924 roku i był to Bydgoski Klub Szachistów.

Spotkanie zakończył pokaz filmu produkcji Tadeusza i Macieja Syków pt. Z miłości do szachów.

Panel naukowy był częścią Superpucharu Polski w szachach. Sześciorundowy pojedynek dwóch najlepszych polskich arcymistrzów – Jana-Krzysztofa Dudy oraz Radosława Wojtaszka zakończył się wynikiem 4:2 dla Dudy.

Turniej szachowy w Filharmonii Pomorskiej został poprzedzony podpisaniem deklaracji o wspólnych działaniach na rzecz rozwoju szachów w Bydgoszczy. Wśród jej sygnatariuszy byli m.in. prezydent Rafał Bruski, minister Łukasz Schreiber i rektorzy bydgoskich uczelni.