,,Obrońcom miasta, którzy w imię honoru i wolności 8 września 1939 roku samorzutnie stawili czoła hitlerowskim najeźdźcom” - głosi napis na tym monumencie. Wojska niemieckie do Inowrocławia wkroczyły właśnie 8 września, regularna armia polska już dawno wycofała się w głąb kraju, naprzeciwko nim stanęło nim kilkudziesięciu Polaków ze Straży Obywatelskiej, słabo uzbrojonych, wśród których znajdowali się nawet licealiści. Wynik tego starcia był do przewidzenia, ale ich postawa do dzisiaj jest wspominana jako symbol heroizmu.

Pod pomnikiem złożono wiązanki kwiatów. Wartę honorową tradycyjnie pełnili żołnierze z Garnizonu Inowrocław.