Pandemia, a teraz wojna na Ukrainie pokazują, jak ważne jest dla nas środowisko, a walka o nie powinna stać się priorytetem nas wszystkich. Dbając o klimat i środowisko naturalne, jesteśmy niezależni energetycznie od dostawców paliw kopalnych, dodatkowo przyroda daje nam około 60% globalnego PKB. Dbając o przyrodę, dbamy o przyszłe pokolenia.

Bardzo cieszy mnie decyzja Komisji Europejskiej. Zabiegaliśmy o nią od bardzo wielu lat. Odbudowa dzikiej przyrody, zrównoważone rolnictwo i naturalne, nieuregulowane rzeki, to wielka szansa dla Polski - dla nas jako społeczeństwa i dla naszej gospodarki. Ograniczenie strat związanych z klęskami żywiołowymi, odbudowa i ochrona cennych przyrodniczo zakątków naszego kraju jako impuls rozwoju turystyki i zdrowego życia naszych mieszkańców. Zdrowie i konkurencyjne produkty żywnościowe to spokojna przyszłość naszych dzieci i wnuków oraz wspaniały towar eksportowy do Europy i na rynki światowe. - tłumaczy Mirosław Proppe Prezes Fundacji WWF Polska.

Przełom w walce z katastrofą klimatyczną

Wniosek ustawodawczy Komisji Europejskiej to pierwszy ważny akt prawny UE dotyczący różnorodności biologicznej od czasu dyrektywy siedliskowej z 1992 r. To zdecydowana próba zatrzymania degradacji środowiska i odwrócenia zmian klimatu, które wszyscy coraz bardziej odczuwamy. WWF wzywa do pilnego przyjęcia i wdrożenia proponowanych zmian przez Parlament Europejski i Radę UE.

Po kilku opóźnieniach i dziesięcioleciach nieudanych obietnic czas na powstrzymanie utraty różnorodności biologicznej. Czas na prawnie wiążące cele dotyczące zachowania i odtworzenia przyrody. To ważny dzień dla każdego, kto rozumie jaką wartość mają zasoby przyrodnicze. Będzie to pierwszy duży akt prawny dotyczący różnorodności biologicznej od czasu, gdy trzy dekady temu przedłożono dyrektywę ptasią i siedliskową. Intensywna produkcja rolna, budownictwo, wydobywanie, nadmierna eksploatacja złóż, inwazyjne gatunki obce, zanieczyszczenie środowiska i zmiana klimatu to główne czynniki utraty różnorodności biologicznej. Aby im przeciwdziałać, potrzebne są skoordynowane działania angażujące wszystkich interesariuszy - wyjaśnia Ewa Chodkiewicz Dyrektorka Działu Ochrony Przyrody WWF Polska.

Kompleksowe podejście obejmuje obszar całej Europy – w tym miast, pól uprawnych i środowisk morskich, rzek, lasów. Według Europejskiej Agencji Środowiska w 2021 r. tylko 15% siedlisk miało dobry stan ochrony. Zachowanie i odtworzenie zasobów przyrodniczych ma zasadnicze znaczenie, jeśli Europa chce myśleć serio o osiągnięciu ambitnych celów klimatycznych. Zdrowe i odporne ekosystemy pomagają łagodzić ocieplenie, zapobiegać klęskom żywiołowym i przyczyniają się do bezpieczeństwa żywnościowego. Są również niezbędne dla gospodarki europejskiej. Są ważne dla każdego z nas – dodaje Ewa Chodkiewicz, WWF Polska.

Okno na zmiany, bardzo szybko się zamyka
Czasu na dostosowanie się do realiów kryzysu klimatycznego jest coraz mniej. Jakie narzędzia do walki z suszami, powodziami i falami upałów daje nam wniosek Komisji Europejskiej?

Określa kluczowy cel - odbudowę 20% przyrody obszaru lądowego i morskiego UE do 2030 r., a także zobowiązania w zakresie odtworzenia siedlisk przyrodniczych w określonym czasie, obejmujące ekosystemy lądowe, przybrzeżne, słodkowodne i morskie. Mają one potencjał poprawy stanu przyrody na dużą skalę.

Duże znaczenie mają również cele dotyczące odbudowy ekosystemów rolniczych i leśnych. Zobowiążą one państwa członkowskie do przywrócenia wrażliwych gatunków i ich siedlisk na terenach lądowych i morskich, które są obecnie zbyt intensywnie eksploatowane. Dotychczas presja przemysłu skutecznie opóźniała takie działania.

Ponadto państwa członkowskie będą musiały sporządzić krajowe plany odbudowy zawierające kluczowe elementy dotyczące tego, co należy odbudować, gdzie i jak to sfinansować.

Zostało nam 8 lat

Proponowane przez Komisję Europejską prawo to ogromna szansa na odbudowanie przyrody, zanim kryzys klimatyczny i degradacja środowiska całkowicie wymkną się spod kontroli. Przywrócenie ekosystemów, takich jak torfowiska, lasy i łąki oraz trawy morskie, może pomóc w ograniczeniu emisji CO2 i zniszczeń spowodowanych spalaniem milionów ton węgla każdego roku. Potrzeba działania jest pilna, a odbudowa ekosystemów i radykalne działania ochronne na rzecz naszego środowiska nie mogą być przesunięte poza rok 2030. Najbliższe 8 lat musi być punktem zwrotnym, aby skierować przyrodę na ścieżkę odbudowy zanim będzie za późno.

Raport Living Planet WWF pokazuje, że przez całe moje życie liczebność populacji dzikich zwierząt na świecie zmalała o niemalże 70%. To oznacza, że w ciągu mojego życia, gdy ja zdobywałem doświadczenie i rozwijałem się, z każdych 10 dzikich zwierząt, jakie poznawałem w filmach Attenborough i w opowiadaniach pana Sumińskiego w "Zwierzyńcu" zostały do dziś już tylko 3. To porażająca świadomość, do czego doprowadziliśmy poprzez niepohamowaną zachłanność i poczucie bezkarności w świecie. - komentuje Mirosław Proppe, prezes WWF Polska.

Ważny krok, ale to dopiero początek. Czego brakuje?

Wniosek Komisji Europejskiej potrzebuje udoskonaleń, WWF będzie przekonywał i wspierał Parlament Europejski oraz radę UE do wprowadzenia do wniosku innych bardzo ważnych elementów odbudowy przyrody takich jak:

poprawa nieskutecznych procedur wspólnej polityki rybołówstwa w zakresie minimalizowania szkodliwych skutków połowów. Aktualne cele w zakresie odbudowy mórz są w praktyce niewykonalne.

Chociaż pozytywne jest to, że istnieje osobny artykuł na temat rekultywacji rzek i terenów zalewowych, prawo powinno zawierać określone ilościowo i określone w czasie cele usuwania sztucznych barier na rzekach. Państwa członkowskie powinny być zobowiązane do przywrócenia do 2030 r. 15% swobodnie płynących rzek (178 000 km), a także do przywrócenia obszarów zalewowych.

Należy wzmocnić cele dotyczące ponownego nawadniania torfowisk, tak aby większy udział torfowisk użytkowanych rolniczo był nawadniany bez możliwości skorzystania z luk prawnych.

Osuszane torfowiska odpowiadają za 5% całkowitej emisji gazów cieplarnianych w UE, więc prawo dotyczące odbudowy przyrody musi zawierać zdecydowane cele dotyczące ponownego nawadniania torfowisk, aby zapewnić absorbcje węgla zamiast jego emisji.

Należy wzmocnić egzekwowanie i właściwe monitorowanie wykonania wytycznych, zapewniając sprawiedliwy wkład każdego państwa członkowskiego w realizację nowego prawa.

Różnorodność biologiczna to zachowanie życia na ziemi, zachowanie równowagi łańcucha życia. Z kolei zrównoważone rolnictwo i rybołówstwo są sposobem na to, aby być niezależnymi i bezpiecznymi żywnościowo.