Traktat Wersalski to bardzo ważny dokument też bezpośrednio do Bydgoszczy, zapisano w nim bowiem, że będąca w dniu jego podpisania pod niemiecką kontrolą Bydgoszcz, wkrótce ma zostać ponownie polskim miastem. W życie ten zapis wszedł w styczniu 1920 roku.

15 czerwca wraz z Uniwersytetem Kazimierza Wielkiego organizowaliśmy 4. konferencję poświęconą Traktatowi Wersalskiemu w sali sesyjnej bydgoskiego ratusza. Zapraszamy do obejrzenia jej skrótu, który przybliża istotne zagadnienia.

Zacznijmy jednak od nawiązania do pierwszych tygodni 1919 roku, gdy toczyły się zacięte walki Powstania Wielkopolskiego - Miejscem, gdzie te walki były niezwykle intensywne były ulice Rynarzewa, Szubina i Kcyni. Kiedy patrzy się na to z punktu widzenia statystycznego, to znaczy z ilości użytego wojska, użytego sprzętu, artyleria lekka, ciężka, pociągi pancerne, czy nawet broń chemiczna – mówił dr Sławomir Łaniecki - 29 styczeń jest niezwykle ważny, tutaj przez 3 dni toczą się kluczowe walki – 31 stycznia i 1 lutego następuje takie przesilenie, Niemcom niewiele brakuje i zdobywają Szubin, niewiele brakuje i zdobywają Kcynie, ale jest jeszcze jeden element, który dzieje się dość daleko – 29 stycznia 1919 roku Roman Dmowski przed Radą Dziesięciu w Paryżu wygłasza swoje sławne 5-ciogodzinne przemówienie.

W ten sposób dr Łaniecki przeniósł akcję z okolic Bydgoszczy do Paryża na konferencję pokojową.

- Później Rada Najwyższa powołała specjalną komisję ds. polskich, na czele jej stanął dyplomata, polityk Cambone. Wobec tej komisji Dmowski trzykrotnie na przełomie lutego i marca reprezentował swoje stanowisko. To są kapitalne wystąpienia, ja te wszystkie wystąpienia proponuję studentom do analizy, bo jest tam cała mozaika argumentów od argumentów historycznych, bardzo silnie eksponowane, przypominające polskie tradycje i prawa do tych ziem, ale też silnie eksponuje się argumenty geograficzne, geopolityczne, ekonomiczne – przedstawił dalszy przebieg wydarzeń prof. Zdzisław Biegański.

Dmowski o ile miał fenomenalne wystąpienia, to miał też sporo wrogów, w szczególności wśród Brytyjczyków. Dlatego istotna była również rola polskiego premiera, cenionego na całym świecie pianisty Ignacego Jana Paderewskiego - Każdy chciał mieć to co dzisiaj nazwiemy selfie z Paderewskim, chciano być na jego koncertach i się ogrzać w jego wizerunku – wyjaśnia dr Monika Opioła-Cegiełka - Paderewski tworząc 16 stycznia rząd ponad dzielnicowy, akceptowany przez wszystkie niepodległościowe nurty polskie, przewodnicząc polskiej delegacji pokojowej, resortowi spraw zagranicznych zyskał międzynarodowe uznanie odrodzonego państwa polskiego przez państwa Ententy, Stany Zjednoczone i wszystkie państwa europejskie. Nie było by tej akceptacji, bo chociażby krytykowany Dmowski przez stronę brytyjską, głównie za antysemityzm, gdyby nie Paderewski nie było by tej życzliwości.

Szczególny wpływ Paderewski miał na amerykańskiego prezydenta Woodrowa Wilsona.

Wiele osób przyczyniło się do sukcesu Polski

Dzisiaj mówimy o Traktacie Wersalskim jako o sukcesie, bo na tamtą sytuację wydaje się, że trudno było uzyskać więcej, choć w Polsce Traktat nie był przyjęty z wielkim entuzjazmem, nie udało się bowiem uzyskać Gdańska, który uzyskał status wolnego miasta. Bardziej można zatem mówić o umiarkowanym sukcesie.

Była już jednak mowa Paderewskim i Dmowskim, wspomniano też o powstańcach, prof. Włodzimierz Jastrzębski w swojej pracy badał też sylwetki innych zasłużonych dla polskiej sprawy - Przede wszystkim ziemianin z Wysokiej, powiat Tuchola Leon Janta-Połczyński, który łączył w sobie dwie bardzo istotne cechy – z jednej strony był bogatym człowiekiem, ziemianinem, można powiedzieć, że był niezależny w swoich poglądach i ich akcentowaniu. Z drugiej strony był także pozytywistą, który człowiekiem wojować z prusakami, z Niemcami, tylko chciał udowodnić, że Polacy nie są gorsi jeżeli chodzi o przedsiębiorczość, jeżeli chodzi o gospodarkę, jeżeli chodzi o kultury, a niżeli inne narody.

Zdaniem prof. Jastrzębskiego należy przypominać też zapomnianą w Polsce sylwetkę, choć ta osoba cieszyła się w latach 20 XX wieku dużą czcią w Polsce, amerykańskiego dyplomaty Roberta Howarda Lorda - Jednym z negocjatorów po stronie państw sprzymierzonych był prof. Robert Howard Lord, autentyczny znawca polskiej historii, on poświęcił kilka książek problematyce rozbiorów Polski i warto by było przybliżyć tą postać.

W piątek opublikujemy w całości wszystkie cztery wystąpienia: prof. Włodzimierza Jastrzębskiego, dr Sławomira Łanieckiego, prof. Zdzisława Biegańskiego oraz dr Moniki Opioły-Cegiełki.

Fot: Katarzyna Boruta

Patronat honorowy nad konferencją objęli: Prezydent Bydgoszczy, Rektor UKW, Senator RP Andrzej Kobiak oraz prezes Koła Kujawsko-Pomorskiego Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego.