Osoby będące nieświadome zakażenia stanowią realne ryzyko nowych zakażeń, szczególnie w okresie bezobjawowym (może trwać nawet kilkanaście lat), dlatego tak ważne jest czynne poszukiwanie osób z grup tzw. ryzyka, czy z objawami mogącymi sugerować zakażenie.
Każdy może być zakażony i nawet o tym nie wiedzieć
HIV – wirus ludzkiego niedoboru odporności (ang. human immunodeficiency virus). Chociaż dzisiaj potrafimy w miarę skutecznie obniżać jego poziom we krwi, nadal jest śmiertelnie niebezpieczny.
Zakażenie ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV-human immunodeficiency virus), pomimo iż od jego wykrycia minęło ponad 30 lat, wciąż stanowi wśród lekarzy różnych specjalności dużym problem.
Zarówno w kwestiach wysunięcia podejrzenia, postawienia diagnozy, jak i dalszego sprawowania opieki nad tą grupą pacjentów. Wczesne rozpoznanie i odpowiednio prowadzone leczenie antyretrowirusowe sprawia, że znacznie wydłużył się czas przeżycia osób zakażonych, poprawiła się jakość ich życia, zmniejszył się odsetek i ryzyko wystąpienia zakażeń oportunistycznych, nowotworów związanych z zakażeniem oraz rozwinięcia się zespołu nabytego niedoboru odporności (AIDS - Acquired Immune Deficiency Syndrome).
Edukacja, postęp medycyny, wczesne rozpoznanie, leczenie i regularne badania kontrolne, sprawiły, że obecnie zakażenie HIV traktuje się jako chorobę przewlekłą, chorobę, z którą można normalnie funkcjonować w społeczeństwie.
HIV i AIDS to nie to samo Często oba te pojęcia funkcjonują zamiennie.
- HIV to wirus, który może wywołać chorobę nazwaną AIDS – tłumaczy dr n. med. Paweł Rajewski ze Szpitala Obserwacyjno-Zakaznego w Bydgoszczy – Możemy przez lata być zakażeniu HIV i nie mieć żadnych objawów... Zależy to od wielu czynników. Naszej własnej odporności, ilości wirusa we krwi, sposobu odżywiania się itp.
AIDS to końcowe stadium zakażenia HIV. Układ immunologiczny chorego jest tak wyniszczony, że zaczyna on chorować na tzw. choroby oportunistyczne- schorzenia, które w normalnych warunkach są niezwykle rzadkie np. wirusowe ( cytomegalia, nawracająca opryszczka typu 1 lub 2, półpasiec), bakteryjne ( nawracające zapalenia płuc czy przewodu pokarmowego np. salmonella), grzybicze ( pneumocystowe zapalenie płuc, kandydozy, kryptokokozy), pasożytnicze ( toksoplazmoza) czy gruźlica lub mykobakterioza .Na szczęście nasza wiedza o HIV jest coraz większa. Edukacja, postęp medycyny, wczesne rozpoznanie, leczenie i regularne badania kontrolne, sprawiły, że obecnie zakażenie HIV traktuje się jako chorobę przewlekłą, chorobę, z którą można normalnie funkcjonować w społeczeństwie. Dlatego tez tak ważne są badania profilaktyczne. Jeśli wykryjemy zakażenie w porę chory dostaje leki antyretrowirusowe i może normalnie żyć...warunek trzeba wiedzieć o zakażeniu– przekonuje doktor Rajewski.
Droga zakażenia
Wirus może być przenoszony drogą seksualną – płciową. Przez stosunek z zakażoną osobą – głównie stosunki homoseksualne lub z wieloma partnerami. Lub krwiopochodną - poprzez transfuzję zakażonej krwi, używanie igieł zanieczyszczonych krwią zakażonych osób (narkomani). Oraz wertykalną - przez łożysko lub krew w trakcie porodu. W 2014 w Polsce do najczęstszego zakażenia wirusem HIV dochodziło przez kontakty homoseksualne mężczyzn, w dalszej kolejności kontakty heteroseksualne i poprzez iniekcje narkotyków (w latach 80-90tych jedna z najczęstszych dróg zakażenia).
Badajmy się
Badanie w kierunku obecności wirusa HIV należy rozważyć u każdego pacjenta ze stanami gorączkowymi niejasnego pochodzenia, uogólnionym powiększeniem węzłów chłonnych , utratą masy ciała czy przewlekłymi biegunkami oraz w przypadku chorób o nietypowym przebiegu, nawracających czy trudnych do leczenia.
Ponadto każda kobieta planująca lub będąca w ciąży powinna wykonać badanie w kierunku zakażenia HIV, pacjentki z nawracającymi zakażeniami grzybiczymi narządów płciowych czy innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową, inwazyjnym lub nieinwazyjnym rakiem szyjki macicy, dysplazją szyjki macicy czy zakażeniem HPV.
U każdego pacjenta chorującego na gruźlicę również należy przeprowadzić badanie w kierunku HIV.
Niektóre choroby skóry, zwłaszcza przewlekające się powinny także zwrócić uwagę lekarza na możliwość zakażenia retrowirusowego – np. łojotokowe zapalenie skóry, półpasiec, opryszczka narządów płciowych, mięsak Kaposiego, nowotwory skóry czy nawracające infekcje grzybicze jamy ustnej, narządów płciowych.
Równie ważne są częste badania przesiewowe w grupach ryzyka lub w przypadku ekspozycji zawodowej na materiał biologiczny np. krew – w tym przypadku istnieje możliwość profilaktyki poekspozycyjnej zakażenia – do 48 h od kontaktu (najlepiej jak najszybciej w ciągu pierwszej godziny). A w przypadku ciężarnych kobiet zakażonych HIV, planowanie porodu w odpowiednim ośrodku, odpowiednio dobrane leczenie, by zminimalizować ryzyko zakażenia dziecka, które u nieleczonych może sięgać nawet 40% (skuteczna profilaktyka obniża to ryzyko do <2%!).
Bardzo wczesne rozpoznanie zakażenia HIV w okresie tzw. pierwotnego zakażenia retro wirusowego- do 6 miesięcy od zakażenia (ostra choroba i wczesna infekcja retrowirusowa) nierzadko jest bardzo trudne, z uwagi na niecharakterystyczne objawy kliniczne tzw. rzekomo grypowe, przypominające przeziębienie czy prostą infekcję wirusową i mogą nie występować u wszystkich zakażonych - objawy pojawiają się około 2 do 6 tygodni od zakażenia i utrzymują się około 2 tygodnie. Do głównych objawów należy gorączka, zmęczenie, zapalenie gardła, utrata masy ciała, nocne poty, limfadenopatia (powiększenie węzłów chłonnych), bóle głowy, wysypka plamisto-grudkowa, biegunka, bóle stawów czy mięśni.
W badaniach laboratoryjnych można zaobserwować leukopenię (obniżone stężenie białych krwinek w surowicy krwi), małopłytkowość (obniżenie płytek krwi w surowicy krwi), niedokrwistość (zmniejszenie hemoglobiny czy obniżenie stężenia czerwonych krwinek w surowicy krwi), wzrost transaminaz (Alat) i OB.
Okres inkubacji wynosi od 0,5 do 3 lub nawet więcej lat. Swoiste przeciwciała pojawiają się już po 3-8 tygodniach, co wykorzystywane jest w testach przesiewowych.
HIV wykazuje tropizm w stosunku do komórek, posiadających na swojej powierzchni antygeny CD4, czyli do limfocytów T pomocniczych, makrofagów i komórek mikrogleju, niszcząc nasz układ odpornościowy.
Rozpoznanie zakażenia HIV można postawić wyłącznie poprzez wykonanie specjalistycznych testów z krwi na obecność przeciwciał antyHIV1/ antyHIV2, specyficznych antygenów HIV lub materiału genetycznego wirusa – HIV RNA.
Jedyną skuteczną metodą zapobiegającą zakażeniu jest posiadanie stałego, wiernego i zdrowego partnera – dlatego tak modne są i zalecane w ostatnich czasach badania na obecność HIV czy innych chorób przenoszonych drogą płciową, przed podjeciem decyzji o współżyciu seksualnym lub przed planowanym ślubem.
Porady w zakresie zakażenia HIV można uzyskać w:
- Poradni Profilaktyki i Leczenia Zakażeń Wirusowych Wojewódzkiej Poradni Chorób Zakaźnych przy ul. Kurpińskiego 5 w Bydgoszczy,
-W Bydgoszczy przy ul. Królowej Jadwigi 16 we wtorki i czwartki od godz.15 do 17.00 funkcjonuje bezpłatny i anonimowy Punkt Konsultacyjno-Diagnostyczny (PKD) pod egidą Krajowego Centrum ds. AIDS prowadzony przez Fundację na Rzecz Zwalczania Chorób Zakaźnych.
Możesz tam w przyjaznej atmosferze anonimowo i bezpłatnie wykonać badanie w kierunku zakażenia HIV. Do Punktu można zgłosić się również bez konieczności poddania się badaniu, a jedynie w celu wyjaśnienia wątpliwości.
Żeby wykonać badanie nie trzeba mieć skierowania od lekarza, ubezpieczenia, ani dowodu osobistego, nie trzeba też być na czczo. Każdy z nas powinien przeprowadzić takie badanie. Zakażenie HIV grozi nam nie tylko w sytuacjach intymnych czy dożylnej narkomanii,ale też w czasie np.zabiegów upiększających
Każdy kto podejrzewa , że mógł zakazić się HIV powinien się przebadać.
Jeśli przyszli rodzice wiedzą o zakażeniu, mogą uchronić przed nim dziecko.
Badanie w kierunku zakażenia HIV jest bardzo proste. Nie trzeba mieć skierowania od lekarza, ubezpieczenia ani żadnego dowodu tożsamości. Test jest anonimowy a pacjent ma gwarancję poufności. Wynik odbiera się wyłącznie osobiście ‒ nie ma możliwości uzyskania informacji telefonicznie czy korespondencyjnie.
Wiedząc o swoim zakażeniu można podjąć leczenie i pozostać zdrowym. . Każdy, bez względu na pochodzenie rasowe, religię lub orientację seksualną, jeśli prowadzi życie seksualne lub ma kontakt z zakażoną HIV krwią, może nabyć zakażenie. Ani płeć, ani wiek, ani wykonywany zawód czy spełniane powołanie nie chronią przed zakażeniem. Wirus przenosi się również w transmisji wertykalnej czyli z matki na dziecko w ciąży, podczas porodu lub karmienia piersią. W związku z tym również kobiety planujące ciążę lub będące w ciąży powinny wykonać test w kierunku HIV (ginekolog ma obowiązek zaproponować to badanie), test powinien też zrobić przyszły ojciec.
Wcześnie wykryte zakażenie HIV już nie jest wyzwaniem dla medycyny. Wyzwaniem pozostaje zmiana myślenia o HIV oraz zmiana nastawienia społeczeństwa do ludzi żyjących z wirusem.
Należy podkreślić, iż wykonanie tego badania jest jedynym sposobem na wykluczenie lub potwierdzenie zakażenia. Nie można go bowiem zdiagnozować ani na podstawie objawów, ani wyników innych badań lekarskich. Również na podstawie wyglądu zewnętrznego nie można rozpoznać, czy dana osoba jest zakażona HIV.
Szacuje się, że blisko 40 tys.. Polaków może być zakażonych HIV, a 50% z nich o tym nie wie i może nieświadomie zakażać W Polsce każdego dnia 2-3 osoby dowiadują się o swoim zakażeniu HIV. W 2016 roku wykryto w naszym kraju 1270 nowych przypadków. Według danych Państwowego Zakładu Higieny od 1985 r. stwierdzono zakażenie u 22 038 osób, natomiast według szacunków epidemiologicznych o swoim zakażeniu nie wie przynajmniej połowa osób żyjących z HIV, co oznacza, że liczbę diagnoz należałoby pomnożyć przynajmniej razy dwa. .Zakażenie HIV oznacza, że w organizmie człowieka znajduje się wirus nabytego niedoboru (upośledzenia) odporności. Wirus mnoży się i niszczy układ odpornościowy zakażonej osoby, który po pewnym czasie przestaje chronić organizm przed chorobami. Zakażenie HIV nie daje charakterystycznych objawów. Jeśli nie zrobi się testu diagnostycznego można nawet przez 10-12 lat nie wiedzieć o tym, że uległo się zakażeniu. Osoba, która nie wie, że żyje z HIV, może zachorować na AIDS. Może też zakażać innych.
Lepiej jest wykonać test i poznać swój status serologiczny, niż żyć z HIV nie wiedząc o tym. Dzięki regularnie przyjmowanym lekom osoby zakażone mogą mieć dobrą jakość życia. Osoba, która wie, że jest zakażona HIV, ma szansę zadbać o zdrowie swoje i swoich bliskich.