Bóg Najwyższy pozwolił nam doczekać tej wielkiej chwili, ku której całe pokolenia polskie tęskniły – napisano dalej w tej odezwie. Była to odpowiedź na ostateczne zaakceptowanie przez rząd niemiecki warunków pokoju, które zakładały wejście Bydgoszczy w skład Odrodzonej Polski. Uroczyste podpisanie Traktatu Wersalskiego nastąpiło 28 czerwca w Paryżu, w imieniu Polski podpisy złożyli Roman Dmowski i Ignacy Jan Paderewski. Na mocy tych ustaleń Bydgoszcz do Polski wróciła w styczniu 1920 roku.

W alfabetycznym porządku nazw państw wzywano delegatów do księgi traktatowej. Dość długo trzeba było czekać na literę »P«. Aż z fotela prezydialnego zadźwięczał nam głos Clemenceau: La Pologne! Podnieśli się ze swoich miejsc Paderewski i Dmowski. […] Twarz Paderewskiego skupiona, wzruszona była jakby ucieleśnioną modlitwą, do świętości tego momentu, jakim on jest dla Polski. Za tą modlitwą idzie Dmowski […]. W oczach, w oczach – co za radość!!! […] Jak dwa światła, odmienne w sobie, a w tej chwili złączone w jakąś konieczną całość, niosły się te dwie głowy przez salę zwierciadlaną Wersalu, by Polskę po raz pierwszy od niepamiętnych czasów podpisać w historii politycznej świata.

Tak tamtą podniosłą chwilę opisał Adam Grzymała-Siedlecki, jako bydgoszczanie możemy być dumni z tego, że związany był on z naszym miastem. Jego słowa oraz odezwa ,,Dziennika Bydgoskiego” pokazują, jak była to podniosła chwila, niestety dzisiaj ranga wydarzeń z końca czerwca 1919 roku jest w Bydgoszczy wręcz nieznana.

W piątek, w dokładna 100. rocznicę tamtych wydarzeń odbyła się współorganizowana przez Portal Kujawski, wraz z Towarzystwem Pamięci Powstania Wielkopolskiego oraz Miastem Bydgoszczą konferencję w sali sesyjnej Urzędu Miasta. Konferencję otworzył zastępca prezydenta Michał Sztybel. Dr. Sławomir Łaniecki związany z Towarzystwem Pamięci Powstania Wielkopolskiego oraz Uniwersytetem Kazimierza Wielkiego przybliżył przebieg Powstania Wielkopolskiego na Kujawach. Mówił m.in. brawurowym zdobyciu Inowrocławia przez kpt. Pawła Cymsa oraz o dramatycznych walkach o Szubin, a także o przymiarkach do zdobycia Bydgoszczy. Sukces powstania miał duży wpływ na rozstrzygnięcia Traktatu Wersalskiego. Bliżej o polskiej delegacji na konferencji pokojowej w Paryżu mówiła związana z UKW dr. Monika Opioła-Cegiełka. Natomiast dr. Stefan Pastuszewski przybliżył sytuację społeczną w Bydgoszczy w 1919 roku. Z jego wypowiedzi mogliśmy się dowiedzieć, że już 24 czerwca redaktor ,,Dziennika Bydgoskiego” zauważył, że Niemcy powoli zaczynają opuszczać Bydgoszcz, zauważalne są wozy wywożące meble.

Po zakończeniu części wykładowej udano się pod Grób Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego, gdzie oddano hołd Powstańcom Wielkopolskim, jako nasza pamięć dla ich ofiary krwi, bez której nie wiadomo czy Traktat Wersalski zakładałby polską Bydgoszcz. Wśród biorących udział w tej części uroczystości był potomek Józefa Grubczyńskiego, który jeszcze jako uczeń brał udział w buncie, za co został dotkliwie pobity przez niemieckiego nauczyciela, w trakcie powstania walczył m.in. pod Szubinem, Rynarzewem i Brzozą. Później walczył w wojnie polsko-bolszewickiej.

Prelekcje:

- dr Sławomir Łaniecki - Powstanie Wielkopolskie - Traktat Wersalski,

a Bydgoszcz

- dr Monika Opioła-Cegiełka - ,,Żyjemy w tych czasach gdzie nie pora na żal". Ignacy Jan Paderewski o znękanej Ojczyźnie

- dr Stefan Pastuszewski - Społeczeństwo Bydgoszczy, a Traktat Wersalski

Nagrania z tych ciekawych wykładów opublikujemy w przyszłym tygodniu.