Do odkryć doszło na terenie powiatu inowrocławskiego, pomiędzy wsiami Gąski i Wierzbiczany w gminie Gniewkowo. Najpierw interesujących znalezisk dokonali poszukiwacze skarbów, którzy zwrócili się do warszawskich naukowców z prośbą w identyfikacji tego co udało im się znaleźć. Ich odkrycie okazało się na tyle ciekawe, że naukowcy postanowili osobiście przyjechać na Kujawy – To pierwsze bardzo mocne dowody na faktyczną obecność rzymskich żołnierzy na obszarach dzisiejszej Polski – powiedział w rozmowie z Polską Agencją Prasową dr hab. Bartosz Konty z Uniwersytetu Warszawskiego.

Teraz będzie trzeba jednak wyjaśnić, dlaczego dość duże ilości rzymskiego rynsztunku znalazły się na Kujawach. Przez Kujawy, wzdłuż Wisły przebiegał bursztynowy szlak, tego faktu dzisiaj raczej nikt nie podważa, nie było jednak do tej pory mowy o rzymskich wojskach. W rozmowie z ,,Superhistorią” tygodnika DoRzeczy dr hab. Konty stawia hipotezę, że być może Rzymianie rekrutowali tutaj żołnierzy albo ochraniali bursztynowy szlak - To jest właśnie piękne w archeologii – takie niesłychane odkrycia zmieniają nasze pojęcie na temat naszych pradziejów – stwierdza archeolog.

Dalej Konty przyznaje - Faktycznie znaleźliśmy poważne argumenty na obecność rzymskich żołnierzy na terenach dzisiejszej Polski. Wcześniej, gdy ktoś mówił, że mogli u nas przebywać rzymscy żołnierze, to takie głosy przyjmowane były z rezerwą w środowisku naukowym.

Odpowiedź w starych kronikach?

Dość ciekawe hipotezy można wysuć po lekturze ,,Kroniki książąt polskich”, którą z łaciny przetłumaczył Grzegorz Kazimierz Walkowski. W komentarzu Walkowski sugeruje, że nazwa Kruszwicy wywodzi się od łacińskiego Crus-vici-ensi, czyli w tłumaczeniu ,,zbrojowni legionu” lub ,,miejsce gdzie błyszczy miecz”.

Wszystko wskazuje na to, ze bursztynowy szlak przebiegał przez Wyszogród (dzisiejszy Fordon) oraz Inowrocław.

Do tych zapisów do tej pory podchodzono z dużym dystansem, ale być może najnowsze odkrycia sprawią, że zmieni się do nich nastawienie. Sam bowiem dr hab. Bartosz Konty przyznaje, że odkrycia mogą zmienić nasze spojrzenie na pradzieje.

- Moim zdaniem świadczy to o randze tego miejsca, które było ważne w I, II, III i IV wieku. Ranga Kujaw jest bardzo poważna w świetle tych odkryć – podkreśla Konty.

W jego opinii, aby odpowiedzieć na wiele zadawanych obecnie pytań należałoby przeprowadzić dość duże wykopaliska archeologiczne na Kujawach.