Psy w Służbie Więziennej można podzielić na dwie specjalizację – psy patrolowo-obronne, które stanowią mniejszość oraz psy specjalne do wykrywania narkotyków i substancji niedozwolonych. Tych drugich w Polsce jest 107, natomiast w okręgu bydgoskim.

- Nargo, Car, Neff, Nida, Nela, Nabia oraz Apis i Neska - to one pełnią służbę na czterech łapach w pięciu naszych więzieniach – informuje Agnieszka Wollmann, rzecznik prasowy dyrektora okręgowego SW w Bydgoszczy - To nie przypadek, że każdy z psów specjalnych ma imię zaczynające się na literę „N”. Tak jest przyjęte. Psy specjalne w naszej formacji kontrolują pod kątem wyszukiwania narkotyków pojazdy wjeżdżające na teren jednostek, a także osoby wchodzące na teren jednostek, czy hal produkcyjnych. Psy kontrolują także takie pomieszczenia jak: cele, miejsca zatrudnienia skazanych, sale widzeń, magazyny, pomieszczenia gospodarcze oraz korespondencję, w tym paczki oraz listy nadawane przez osoby bliskie skazanych. Ponadto współpracują z innymi służbami w realizacji ich zadań. To dzięki psom specjalnym Służba Więzienna jest w stanie zapobiec przedostawaniu się na teren jednostek znacznych ilość środków odurzających, ponieważ przeszkolonego psiego nosa nie oszukają pomysłowe kryjówki.

Nie każdy czworonog nadaje się do służby w zakładach karnych -

- Do konkursu stają psy w wieku od jednego roku do dwóch lat o budowie i szacie zgodnej ze wzorcem rasy, szczepione, dobrej kondycji oraz odpowiednim stanie zdrowia. O zakwalifikowaniu psa do tresury decyduje komisja, w skład której wchodzą funkcjonariusze z Działu Szkolenia Przewodników i Tresury Psów Służbowych z Zakładu Karnego w Czarnem. W trakcie naboru psy przechodzą przez liczne testy. W nieznanym dla psa środowisku sprawdzane są jego reakcje na różne bodźce, m.in. głośne dźwięki, wystrzały, jasne, ciemne, ciasne pomieszczenia, a także śliskie, miękkie powierzchnie, schody. U psów specjalnych ocenia się także aportowanie, a u psów służbowych ocenia się reakcje na pozoranta i gryzienie rękawa oraz reakcję na strzał – wyjaśnia Wollmann. W dalszej kolejności pies wraz z przypisanym mu przewodnikiem przechodzi 12 tygodniowe szkolenie w przypadku psów patrolowo-obronnych, psy specjalne muszą odbyć dłuzsze szkolenie.

Do służby przyjmuje się głównie owczarki niemieckie, belgijskie oraz holenderskie. Zdarzają się także jagdteriery, foksteriery, beagle oraz cocker spaniele. Służba w jednostkach penitencjarnych trwa do 9 lat.